titlebann.gif

Home | About us | Articles | Album | The Trio events
Ask me

Ran vulh leh enkawl chungchanga i hriat duhte chu zalen takin min han zawt rawh le. Ka theih angin ka lo chhang ang che. Ka chhanna chu i mail box lamah i lo en dawn nia.

. Ranvulh chungchanga zawhna kan dawn thin te chhanna.

 

1          Kan ar vulhte hi damlohna an neih hriat mangloh hian an thi leh tawp mai thin a ?

 

Ans:     Tunlai season thlirin, in archaw pek lo enchiang the u.A hmuar palh ani thei. Tin, ruahtui leh PHE tuilak te pawh a thianghlim tawk lo thei tho. Ar hi tuar zuau tak an ni si a, chuvangin an tui intur chu chhuanso hmasak nise. Tin, antibiotic supplements telh a tha hle ang.

 

2          Arpul hrileng ansawi kan hre silo, kana r vulhte kawthalo vin an thi ta nual mai!

            Eng vangnge ni ang ?

 

Ans:    Ar kawthalo awmtirtu tlangpui ber chu Coccidiosis an ti a. Coccidiostat ( chutiang natna hrik thahnahlo chu) an tui inah lo telh t ache. Vety Dispensary-ah a awm loh pawhin Vety Drug Store-ah a awm ang . Ni 7 chhung pek phawt nise.

 

3          Vawk til lak hnu kar khat vel a kha-chiha an thi leh mai thin hi engvang nge ?

 

Ans:    Sakawr ekhrik ‘tetanus’ vang a nih chu. Hliam leh pemthar reng rengah hian natna hrikin chance an neih loh nan  antiseptic heng tuisen, dettol, iodine leh antibiotics hnawih vat a, nitin a damchian hma chu hnawih a pawomawh hle a ni.

 

4          Kan uite vulh hian inlengte a bauh hrat in a hap chamchi ta mai a! Kan duat ve si a, engtia enkawl chi nge ni dawn

 

Ans:    Ui hi ran zilhfin naum ber leh thunun awl tak an ni fo. Tawngpawng duat luat vang a zilhhau loh leh zirtir loh chu a pawi hle. An tet lai atanga zirtir an ngai ani. Tin an thaza lutuk ninhlei in pawi an khawih nasat loh na turin an ngho hriam tansak hi a tha hle bawk.plyer in emaw nail cutter in emaw  a tansak theih.

 

5          Kan thenawmte vawkin leh ar –in rim hian min UR nitin zantin mai a.  Kan inhmu sakhi tan tlat. He problem hi engtia solve chi nge ni ang?

 

Ans:    Ram thang mek kan ni a. Chenna inbul hnai a ran vulhte pawh hi khap hun kan hlat tawh kher loving. Daipawn deuhva ranvulh lah hi kan khawsak phung leh economics dinhmun in ala zir ngangf silova. A dik adik chuan vantlang tana rimchhia siam chhuah hi India danpui ah pawh phalloh ani hial asin. Mizote hi kan inhrethiam leh thin mai pawh a.

 

            Ranvulhtu chuan midang tana hnawksak lo thei ang berin ran vulh tur ani.  

            I problem hi ka hrethiam,-mahse, thenawmte in pawngpaw chachhuah ngawt ai chuan Nu ber v eve te leh Pa zawk v eve te inkawmngeih tum ula. Lengah te sawm fo ula,titi puiin lo indawr  ta ula,  an ran insakna hmun sawn duhna thinlung an put veleh nangni pawhin pui hreh lovin hlim takin thawk ho ula- In problem solve dan tha ber anih ka ring- tun dinhmun atan chuian

 

6          Vety Farm ami  vawk chitha vulh tute hian an va vulh chawrche thei ve ? Kan ramah hian vawk chitha hi an tha lo zawk ani lo maw ?

 

Ans:    Nia, a awm ang viau mai. Vawh chithate hian  an nohtur ang ( entirnan- thanduhnate, len biknate no ngah leh no damthatna ang chite)  nip ha tur chuan an mamawh ang tawk chawtha pek a ngai a.

 

            Vawk dang kan enkawl ang ngawt hi chu an thatpui pha velo ani zawk e. Chuvangin vawkchaw atana siamsate hi pek theih tum hram tur ani.

 

7          Vawkpui kan vulh a, a note te hian mi vawk note an tluklo tlat thin a. An chawrche tlat zel. Engtinnge kan tih dawn ? A hring leh tep tawh a nia.!

 

Ans:    Vawkpui chu chawtha pela, vitamin leh  mineral mixture pet el thin rawh. Tin, vawkpui leh a note te hian ‘iron’ an mamawh bik hle. Vitamin-a iron tamna te, iron injection emaw eichi emaw te pet el thin la, an dang zar mai ang.

 

8          Vawksa leh a thau eng hi engvang nge ? Ei a pawi viau em ?

 

Ans:    Natna tuar hrep anih lohva, a kawchhung taksa bung hrang hrangah natna thalo sulhnu hmuhtur a awm anih si loh chuan, vitamin ‘E’ tlakchham vang mai ani chawk. Ei atan a hlauhawm hran love.

 

 

 

 

RULHUT CHUNGCHANG

Dr R Lalmakthanga

 

 

Ran vulh chungchanga zawhna ka dawng leh nawlh thin a. Hmanni lawka thian pakhatin tih takzeta min zawh hi kan hriat tlan atan a that em avangin  I lo sawi dawn teh ang. Chu zawhna chu:

           

            “Vawk rulhut hlo kan peka an ek chhuah hian ahranpaa paih lem lovin a ek zingah an tla ve mai a. Vawk ek te chu thlai chawmna  lei tha atan kan hmang leh tho thin si a, an hlauhawm thei em? Rulhut tui te hi engtia rei nge leiah hian an dam theih?

 Kan huan thlai ei te hi a lo hlauhawm viau lo maw? Rulhutpui leh vawk bawl lam te pawh hi?”

 

Thuhma:    Rulhut chungchang sawi tur chuan a behbawm, ran leh mihring, sava, sangha, hnapkhawn, saphihrik, chukchu, fanghmir te bakah huan thlai siam, ei leh in, nau awm  chungchang thlengin natna maksak pui pui lo chhuah dan rapthlak, ngaihnawm bawk si  The Adventure of Fearsome Worms  tih bu siam hial tham a ni awm e. Zawhnain a kawh bikte chauh kan sawi rih pahwt ang.

 

Vawk Rulhut Ek Chhuah Chungchang: A tlanglawn ber leh zawh bik ber chu rulhut mum chi inches 6- 15 vela sei, Ascaris suum  a ni a. Hetiang vawkin a pai chuan rulhut hlo pe kher lo pawhin a tui tam tak an e chhuak thin a ni.

 

            Vawk ek lei tha thlai chawm nana kan hman ang chi, lei hnawngah hian kum 4 – 5 lai chu an dam thei a ni. Hnim leh thlaiah te hian an bet ru teuh thin a. Chung chu vawk chawa kan pek telin emaw rulhut tui kan kuta kai vawk chawa a tel palhin emaw an chhuat an nawrna atang ringawt pawhin awlsam takin vawkin an pai thar zel  thin a ni.  Chuvangin kan vawk vulhte hi thla tin rulhut hlo peka a in te pawh vawn thianghlimm reng a finthlak hle.

 

            Vanneihthlak takin hetiang rulhut hi kan kawchhungah hian thang lianin an puitling ve thei lo va, mihring tan pawi an khawih ve thei lo hlauh a ni.  An anpui deuh chiah A tumtribides  an tih chu mihring pai chi a awm ve thung a, vawk nen kan inkai tawn lem lo  a ni.  Vawk eka Ascaris suum  tuite hi an thi  mawh hle a. Phenol-in a that thei.  Tin ran ek te hi pho ro fe hnuah chauh lei tha atan sawngbawl tur a ni.

 

            Rulhut chi dang dang inkai chhawn theih an awm a.  Chuvangin huan thlai ilo te chu sil fai that hle a tul a ni.  He lei chi ngat phei chu silfai hnauah pawh tui sova chiah ni thei se a duhawm hle a ni.

 

 

Rulhutpui Chungchang:    Sa ei atanga mihring kai theih rulhutpui hlauhawm bik chi thum a awm:

             

1)     Taenia solum  -  vawk bawl atanga kai

2)     Taenia saginata – bawng bawl atanga kai

3)     Diphyllobotrium – sangha atanga kai

 

Vawk, bawng leh sanghate hian mihring ek ami rulhutpui tui (tar lan hran thliah thliah ang khi) an ei tel chuan an rilah rulhutpui note a lo insiam a, ril bang tawn tlangin  thisen zam te an zawh a, taksa hmun hrang hrangah inven himna kawr nen intuam hlawmin an tawmim/biru thin a.  Chung chu vawk bawl, bawng bawl kan tih  te hi an ni.  Chutiang deuh chuan sangha ti kara awm chi pawh a awm ve bawk a ni.

 

            Vawk bawl chhung ami rulhutpui note ( a lu insiam) hi a paitu vawk thih hnu kar ruk thleng an dam thei a.  45°C - 50°C-a tihsatin an thi thei.  Taenia solum  te hi mihring rilah feet 6 – 16 laia sei an ni thei.

 

            Bawng bawl awmtirtu mihring eka taenia saginata  tuite chu ni kang phaitual hnimah kar 8 – 14 an dam thei a.  Hmun hnawngah thla 6 thleng pawh an dam thei.  Bawng bawl chhunga rulhut note chu a paitu a bawng thih hnu ni 14 thleng an dam thei a, tihsatin 57°C-ah an thi thei thung a ni. Mihringin taenia saginata  a pai chuan feet 10 – 25-a sei an tling thei a ni.

 

            Sangha atanga kai chi Diphyllobotrium latum  te hi mihring rilah feet 6 – 30-a sei an tling thei bawk a ni.

 

            Tlipna:    Rulhutpuite hi sa helei atanga mihringin kai theih an nih lain kan he  lem lo va.  Sa sattute leh ei tura sawngbawltute kut leh tin kar vela rulhutpui note kai ei tel palh vanga inkai tawn a ni tlangpui.  Sa bawl sa chum hmin that loh tihrawl leh ruhkawl lian kara rulhut note (la thi lo) ei vang te pawh a ni thei bawk.

 

            Tin kan sa zawrhna hmun enin sa insah per atang te, sa leina pawisa inthleng kual hnu chhiar paha kut zungtang kan liah zoh zohna atang te pawh hian kai palh theih tak chu a ni dawn.  I fimkhur  zual teh ang u.

 

 

Ran chungchanga zawhna I neih reng reng chu Dr R Lalmakthanga hanzawt zel rawh:  rlmaka@yahoo.com